top of page
Bezoek aan Lage

Jarenlang over een plaatsje schrijven maar er nog nooit geweest zijn- terwijl het nog geen twee uur rijden is. Aan die situatie moest maar eens een eind komen, besloot ik en samen met vrouw Irene en broer Peter ging ik op zekere dag in november 2019 naar Lage. Daar konden we met eigen ogen zien, wat de ogen van onze voorouders ook zagen. Nou ja, ongeveer dan.

 

In het geval van Lage hadden we geluk: er is op de plekken waar het mij om ging (de schoolmeesterswoning, de watermolen, de kerk, de Eichallee) sinds einde 18e eeuw weinig veranderd. Natuurlijk, gerestaureerd, opgeknapt, parkeerplaatsje erbij, maar verder? 

 

We bezochten de theestube (dwz de verbouwde stal achter het eigenlijke huis), liepen over de Allee, zagen de watermolen van binnen (met uitleg), kochten daar een boek over Lage en mochten zelfs in de voormalige schoolmeesterswoning rondkijken. Dat laatste was zowel bijzonder als een beetje tegenvallend. Om in dezelfde ruimtes te kunnen zijn als waar Anna (daar waarschijnlijk ook geboren), Willem en Richardus ooit hadden geleefd (tussen 1759 en 1795) was op zich uniek, en had ik niet willen missen. Maar de binnenkant op zich viel wat tegen. 

 

Het huis stond leeg (vandaar dat we er in mochten) met wat rommel hier en daar, en een begin van renovatie. De laatste opknapbeurt dateert toch al een flink aantal jaren terug. Behalve de binten en balken onder het dak (die we konden zien door een luikje) was er niets uit die tijd blijven hangen of staan. Ja, de hokkerige kamerindeling was vermoedelijk nog hetzelfde, de trap stond op dezelfde plek. Verder had het ieder willekeurig leegstaand huis kunnen zijn.

 

Toch, blij dat we geweest zijn. We hebben het huis gezien en binnen geweest, over dezelfde straatstenen en langs dezelfde eiken gelopen, de watermolen en de kerk gezien. Veel dichterbij kon ik niet komen.

 

Verder zijn mijn vragen daar niet echt beantwoord. Ik leek zelfs de enige te zijn die wist dat het voordat het een molenaarswoning werd, het als schoolmeestershuis dienstdeed. Tenminste, de eigenaar van de theestube wist dat niet, en ook de meneer die ons het binnenwerk van de watermolen liet zien, niet.  De naam Ten Bosch kwam hem ook niet bekend voor. Wel Van den Bosch maar daarvan is de familierelatie met Ten Bosch op zijn minst twijfelachtig.

 

Ik zal er misschien nog wel eens heengaan, met wat meer gerichte vragen stellen aan de juiste personen, en bepaalde archieven inzien- alsmede de nog bestaande huizen aan de Dorfstrasse beter bekijken om te weten wat er nog over is van ‘toen’. Maar het was een mooie dag, daar in Lage zo’n 260 jaar later. 

 

 

Het boek wat we kochten bevatte een interessante plattegrond van Lage uit 1874, met namen van de toenmalige grond/huiseigenaren. Een van de huizen aan de Dorfstrasse was in het bezit van Gerrit Räker- een mogelijke spelling van Rikkert, Rekers, etc. Een kort onderzoek wees alleen uit dat Gerrit’s vader Jan Harmen kleermaker (!) was geweest en ook te Lage woonde. Echte genealogische connecties kon ik helaas niet vinden. 

 

Het bleef een van de frustrerende rode draadjes in dit onderzoek: welke Rikkers-, Rakers- of Rekerslijn ik ook volgde, geen enkele keer werd de naam Richardus genoemd voordat onze hoofdpersoon ten tonele verscheen. Een vernoeming zou een potentiele stamboom veel aannemelijker maken. Naar welke voorvader was het doel van onze queeste toch in ’s hemelsnaam vernoemd? Of was hij niet vernoemd en was het een soort verbastering van de achternaam? Richardus had net zo goed Arent kunnen heten, bijvoorbeeld, grootvader van moederskant? Of Hendrik, grootvader van vaderskant? Keuze genoeg. Zijn zus Geertrui was zeker vernoemd, maar omdat die naam in beide takken voorkwam, betekende dat nog weinig. .

IMG_20191130_133110.jpg

Peter en ik bij de achterkant van het schoolmeestershuis te Lage, waar zo'n 240 jaar eerder de familie Ten Bosch had gewoond.

Jan Hendrik

 

Het boekje over Lage vermeldde ook de namen van de koster/schoolmeesters van Lage. Jan Hendrik, Anna's broer, was zijn vader Arent Jan in 1769 opgevolgd. Hij bleef in functie tot 1821. (!)

Daarmee kom ik even terug op de kwestie van Johanna Geertrui- Richardus' zus, voor wie in 1807 een verklaring werd afgegeven voor haar huwelijk betreffende haar twijfelachtige geboortejaar:

"Gerrit Bonke & Aleida Schutte(rt?) hebben aan mij op heden den 8 september 1807 verklaard zeer wel te weten dat in augustus 1774 alhier gedoopt is Johanna Geertruit, dochter van Willem Rikkert en Anna ten Bosch, ehl." 


Dat kon niets anders betekenen dan dat de originele inschrijving verdwenen was. Beetje merkwaardig voor een familie van kosters waarin de kerk, en dan met name deze kerk in Lage, zo'n belangrijke rol speelde.

Maar het wordt nog vreemder. Waarom moesten Gerrit en Aleida dat verklaren? De koster/schoolmeester van dienst destijds was, zoals hierboven bleek, Jan Hendrik ten Bosch, broer van Anna ten Bosch. Misschien was Anna in 1807 verhuisd naar Neuenhaus, maar Jan Hendrik uit hoofde van zijn functie toch zeker niet, en die woonde voor zover ik wist zo’n beetje NAAST de kerk. Waarom kon die niet verklaren dat nota bene zijn eigen nichtje Johanna Geertruit in 1774 was gedoopt? Sterker nog, nog los van de familierelatie- als koster was hij denk ik toch ook verantwoordelijk voor onderhoud en inventaris van de kerk. Als er iemand had moeten weten wat er met die doopboeken was gebeurd, was hij het wel. Intrigerend. Het lijkt er steeds meer op dat de relatie tussen de

Ten Boschjes en de Rikkerts was verbroken- of op z'n minst, verstoord.

 

Het geeft meer gewicht aan mijn stelling, dat Richardus en zijn zus al kort na de geboorte uit huis waren geplaatst omdat moeder Anna bij Geertruida pas 15 of daaromtrent was, en kort na de geboorte van Richardus op 21-jarige leeftijd haar man verloor, en dat de familie Ten Bosch daarna geen behoefte had aan verder contact. Misschien ging het nog wel verder dan dat en wiste de familie het liefst alle gegevens. Wederom speculatie- er moet contact geweest zijn omdat Richardus anders nooit had geweten van het overlijden van van een de erfenis aangetrouwde neef van moederskant.

Niet alleen de geboorteakte van Geertruida was onvindbaar, ook de huwelijksakte van moeder Anna ten Bosch en Willem Rikkert- vermoedelijk toch ook in Lage getrouwd- is bij mijn weten nooit boven water gekomen. Haar huwelijk met Ernst Willem Kohler, in april 1786, is wel geregistreerd.

 

bottom of page