Nu de lijn van Anna ten Bosch terug via Jan-Arend ten Bosch onomstotelijk was komen vast te staan, was het mogelijk best de moeite waard om te zien of ik via die kant wat meer te weten kon komen. Ter referentie: veel van de info staat al op de eerste pagina Ten Bosch.
Jan-Arend Ten Bosch was in 1724 te Uelsen geboren, als zoon van schoolmeester-koster Jan ten Bosch (ca 1693). Jan-Arend verhuisde naar Lage om daar datzelfde beroep te gaan uitoefenen, en overleed er in 1769. Hij werd opgevolgd door een andere Ten Bosch, Hendrik Jan, die het maar liefst 52 jaar volhield. Of dit familie was, heb ik nog niet kunnen ontdekken. Er is info over een Hendrik Jan ten Bosch die in Uelsen was gekomen met attest van Amsterdam. Hij overleed in 1756, maar het kan wellicht een zoon van hem geweest zijn.
Het kerkje te Lage (ca 1970), gezien vanuit de Eichen Allee. Rechts op de voorgrond het huidige thee-huis, dat mogelijk de leraarswoning was waar het gezin van Jan-Arend woonde.
Jan-Arend was getrouwd met Geertruida Jacobs, en zij kregen tenminste twee kinderen, onze Anna (1759) en Gerrit (ca 1764). Hij was het derde kind uit het huwelijk van vader Jan Ten Bosch met Henrina van Raden. Jan hertrouwde twee keer nadat hij weduwnaar was geworden: in 1731 met de Uelsener burgemeestersdochter Catherina Ravekes (7 kinderen) en tot slot in 1743 met Geese, weduwe van ene Geert ter Weijden. Het laatste huwelijk bracht voor zover bekend geen kinderen meer voort (Geese was toen al 43). Wel wat vreemd was dat Jan en Catherina in Veldhausen zijn getrouwd en kinderen kregen- oftewel, zij woonden daar. De afstand Veldhausen-Uelsen bedraagt ongeveer een kilometer of 7, en dat is heen en weer toch een flinke dagelijkse wandeling.
Deze Jan ten Bosch werd koster en 2e schoolmeester in Uelsen in 1718. Hij bleef dat tot aan zijn dood in 1760. Ik vond een aantal transcripties van kerkboeken uit Uelsen, waarin hij regelmatig genoemd wordt. Op zich geen sensationele verhalen, maar er blijkt wel uit dat hij en organist Harmen Swijghuis elkaar niet erg lagen.
Den 7 April 1720 in extraordinaro consistorio is op het request van de
organist Swijchhuis, klaegende dat de schoolmeester Jan ten Bosche
enige schoollanderijen, sonder enige ordre daertoe te hebben, onder-
hield. Welke daerover gehoord sijnde, verklaerde dat een stuk lands op
't Campschott, waerover nog niet gedisponeerd was, alsmede een uitgang
uit Lotts huis ad 7 … 8 en dertig stuvers jaerlijks, voorhanden. So is
goedgevonden en verstaen dat de organist Swijchhuis sal genieten het
stuk lands op het Campschott
Custos ten Bussche produceerd request onder apointement aen sijn excel-
lentie de heer Graeve van Rechteren de dato den 29 April 1721, waerbij
aen desen consistorio wierde gerecommendeerd de amicabele compositie.
Welke daerop heeft voorgeslaegen, dat de staende tractementen en onkos-
ten half en half souden worden verdeeld, en de coster sijn luidegeld
apart jaerlijks onder kortinge van nodige kosten mede egaal soude
verrekenen. 't Welk de coster ten Bosche heeft aengenomen. Meester
Swijchuis versogte tijd om sig te beraden.
Den 9 Majy 1718 consistorium gehouden. Absentibus de heer Soury en de
Wilsumer ouderlingen.
Den 3 Augustus consistorie gehouden. Waren absent de heer Soury,
dominee Huibert, Brook Geerd, Laman, Jongering.
Aengaende de kerkenlanderijen met landgelt beswaert is nogmalen
besloten om aen te drijven dat het in vrijheit weer kome, hetzij sulks
geschiede op den landdaeg of andersins bij degeene die commissie
gegeven is.
Jan ten Bossche, als schoolmeester, is van consistoriewegen orders ge-
geven dat in absentie van Swijghuis of als deselve geen school houd en
hij ondertuschen school houd, alsdan een teeken met de schoolklokke sal
geven, opdat de kindere sulks horende konnen aankomen.
Jan ten Bossche, als koster en tweede schoolmeester, klagende ingebragt
dat hij in een boete geslagen van 1 ryxdaelder en boven dat 27 stuver
onkosten gehad wegens de slagerije, welke hem van Swiefhuisen is toege- Het wapen van Lage op de kerk
bragt. Maer aengesien hij in dat stuk na consistoriewet geleeft heeft,
1759mits dat hij de schoolklok aantrok om daermede de kinder in de school
te roepen, soo heeft het consistorie geoordeelt dat men den heer rigter
daerover te spreken of hij van die boete niet kan ontheft worden, maer
dat de kerkmeester bij vermis vandien sulks voor hem betaelen sal.
In deze kerkboeken valt ook regelmatig de naam van Hermen ten Bussche, kerkmeester (overleden in 1729). Of er een familierelatiebestond, was me niet helemaal duidelijk. De naam Ten Bosch werd regelmatig anders gespeld, zelfs in dezelfde regel: Ten Bossche, Ten Bussche, Ten Bus, Bosche.
Jan was het oudste kind van de gelijknamige vader, geboren ca 1675 te Uelsen. Uit het huwelijk van deze Jan ten Bosch (de vrouw wordt alleen aangeduid met 'vrouw van ten Bosch') kwamen 10 kinderen voort. Ook de mij nu oudst bekende voorvader van Anna was koster geweest- althans, zijn vrouw (overleden in 1730 te Uelsen) werd in de archieven aangeduid als: Jan ten Bosches vrouw of Kostersche in 't Dorp. Het lijkt vrij aannemelijk dat Jan I dan de koster was.
Henrina van Raden (de eerste vrouw van Jan ten Bosch II) bracht me nog iets verder: haar vader Jan van Raden was ca 1660 geboren te Uelsen.
Een bijkomend effect van deze nieuwe zoektocht was ook het wederom of nog steeds volledig ontbreken van de naam van (Willem) Rikkert in alle gegevens die we tot nu toe inzagen van Uelsen, Lage en Neuenhaus. Dat versterkte mijn vermoeden dat Willem Rikkert, de man van Anna ten Bosch en vader van Richardus, absoluut niet afkomstig was uit die omgeving. Waar dan wel vandaan, was natuurlijk de vraag. Maar de fiches uit Lage waren nog niet geheel doorzocht. Dat zou wel minstens een dagje in beslag nemen, zelfs al waren die niet compleet: voor zover ik kon zien ontbraken de lidmaatboeken van de kerk van Lage van voor 1803. En juist daarin zou ik wellicht kunnen zien wanneer en van waar Willem was 'ingekomen'. Tenminste, ik neem aan dat de echtgenoot van een kostersdochter toch wel ingeschreven zou zijn. Maar ja, het was een Rikkert en die lieten zich, zo bleek steeds vaker, als het even kon niet registreren.
Misschien dat die boeken nog wel in de kerk zelf aanwezig zouden zijn. Bovendien, bedacht ik me, zou het me niet onlogisch lijken als er zoiets als een kostershuisje bestond dat vlak bij de kerk stond (of wellicht nog staat). Dat betekent dat Anna daar vermoedelijk is geboren, en mogelijk na de dood van haar vader in 1769 nog gewoond heeft omdat haar broer Hendrik Jan Ten Bosch diens ambt (en mogelijk woning) overnam (tot 1821). Daarmee zouden we ook een adres kunnen hebben waar echtgenoot Willem Rikkert heeft gewoond, en misschien zelfs Richardus als kind.
Hier en daar vond ik op internet ook wat gegevens over de Lagense historie, en specifiek over de school. Het oude, midden vorige eeuw afgebroken schoolgebouwtje deed dienst tot ca 1830, dus de periode van Jan-Arend en diens zoon Hendrik Jan valt daar ruimschoots onder. Het gebouwtje stond in de buurt van de kerk maar tevens van het oude kerkhof, dat ik ook nog moest traceren.
Onderstaande tekst beschrijft de plaats waar de onderwijzer (die dus ook koster was) gewoond heeft. Lange tijd was het huis tussen de kerk en de Molendijk de eigenlijke leraarswoning; toen de molenaarswoning echter door de aanleg van de straatweg moest worden afgebroken, kreeg deze de leraarswoning. De Heer van Lage kocht voor de leraar het huis tegenover het huis van Gerritzen en vergrootte de tuin achter het huis door een hek aan de noorzijde. Toen dat huis later bouwvallig werd, bouwde de toenmalige patroon van Lage in 1893 zelf een nieuwe leraarswoning. De molenaarswoning (de oorspronkelijke leraarswoning dus) is nu een theehuis. Helaas kon ik niet terugvinden wanneer die weg is aangelegd, oftewel tot wanneer het een leraarswoning is geweest, maar dat zal tot ruim na de bewoning door de ouders van Anna ten Bosch zijn geweest.
Opvallend is dat hier wordt gesproken over een koopman v.d. Bosch, die zo lees ik uit de manier van schrijven, dezelfde is als Gerritzen. Wilde gok: Gerritszoon....de zoon van (zwager) Gerrit? Hoe dan ook, en wie dan ook precies waar gewoond heeft, de familie Ten Bosch heeft hier heel wat voetstapjes liggen.
Lange Zeit hindurch war das Haus zwischen der Kirche und dem Mühlenteiche die eigentliche Lehrerwohnung; als aber durch den Straßenbau des Müllers Wohnung - zwischen der Kirche und dem Kaufmann v. d. Bosch - abgebrochen werden musste, erhielt dieser die Lehrerwohnung. Der Herr von Lage kaufte nun für den Lehrer das Haus, welches Gerritzen’s Wohnung gegenüber lag und erweiterte den Garten hinter dem Hause durch eine Hecke an der Nordseite. Nachdem aber dieses Haus sehr baufällig geworden war, führte der jetzige Patron von Lage im Jahre 1893 daselbst eine neue Lehrerwohnung auf.
Om een idee te krijgen van het centrum van Lage: linksmidden onder de kerk. Vandaar loopt de Eichen Allee naar het huis van de Heer van Lage, daar tussen in de bekende watermolen. Grappig detail: ik las bij de gegevens van het plaatsje Lage dat de huidige burgemeester... Hindrik Bosch heet. Bosch moet een belangrijke familie geweest zijn in en rond Lage.
Halen we er de foto van het oude, sinds een jaar of 60 afgebroken schoolgebouwtje weer eens bij, dan zien we nu dat dit zo ongeveer NAAST de kerk moet hebben gestaan: de kerktoren is duidelijk zichtbaar. Het is niet uit te foto op te maken aan welke kant het schooltje stond, maar ik gok ten noorden ervan, aan de Dorfstrasse- waar op de kaart een groot gebouw met rode daken is te zien. Op die lokatie, Dorfstrasse 8, staat nu een pension/gasthaus.
Links een foto van Geschaftshaus J.E. van den Bosch uit Lage, 1895. De lokatie stond er niet bij, maar de foto lijkt genomen te zijn vanaf de kerk aan de overkant. Het huis dat links achter het Geschaftshaus te zien is, is herkenbaar op andere foto's van het huidige Lage en wordt de voormalige pastorie genoemd (Dorfstr. 14). Op de huidige Google maps wordt het Geschaftshaus nu pastorie genoemd (EV-reform. Pfarramt), maar ik betwijfel of dit hetzelfde gebouw is, of dat er op diezelfde plek is herbouwd.
Het is, hoe dan ook, waarschijnlijk dat Anna en later Willem (en hun kinderen) gewoond hebben in de oorspronkelijke leraarswoning dan wel, afhankelijk van wanneer de weg werd aangelegd, op de oude pastorie.
Onder wederom de leraars/molenaarswoning. Rechts het uitzicht op de watermolen en verderop het herenhuis van Lage. Het is nu een theehuis.
Verder snuffelen door de Duitse genealogie-site leverde de informatie op dat Andreas ten Busche (1709-1772 Uelsen), broer van Jan II, koopman was geweest. Dat is de tweede of derde gelokaliseerde koopman in de familie. Je zou je kunnen voorstellen dat Willem Rikkert op die wijze (dus als collega of bevriende koopman) in contact is gekomen met de Ten Boschjes en aldus met Anna. Hoe dan ook: Willem MOET ergens anders vandaan gekomen zijn wegens het totaal ontbreken van zijn naam in allerlei lokale en regionale archieven.
QUIONEK?
Het zou nog vreemder en verwarrender worden, nadat ik lid werd van MyHeritage, een bepaalde geneaologie-site. Hierop vond ik een vermelding van Anna Ten Bosch, echter had de maker van de stamboom waarin haar naam voorkwam de match met onze Anna negatief bevestigd, oftewel, expliciet gesteld dat deze Anna Ten Bosch een andere was dan onze Anna Ten Bosch. Ten eerste waren de geboortedata anders: onze Anna had ik gedateerd op 1759 (doopregister) terwijl de nieuwe Anna in 1761 zou zijn geboren. Maar er waren allerlei tegenstrijdigheden: immers, de nieuwe Anna heette namelijk wel Rekers (een verbastering uiteraard van Rikkert, Rickers, etc) 'geboren Ten Bosch' en Richardus en Geertruida Johanna werden genoemd als haar kinderen, maar als echtgenoot werd slechts de ons ook bekende Ernst Willem Kohler genoemd. En als klap op de vuurpijl kwam een nieuwe naam naar boven: bij Willem (nu genoemd Willem Hindrik Rekers) stond als echtgenote genoteerd een zekere Aleid Angelina QUOINEK. Het huwelijk zou voltrokken zijn in 1779 (15 augustus te Lage). Dat was dermate gedetailleerde informatie, dat je het haast zou geloven.
Wat was dit nu weer???? Was Willem getrouwd met een andere vrouw terwijl hij bij Anna twee kinderen verwekte? Haast onwaarschijnlijk, maar niet onmogelijk natuurlijk. Ik herinnerde me de Duitse archieven-site waarop Anna wel als weduwe werd vermeld toen zij met Kohler in het huwelijk trad, maar nergens dat ze ook getrouwd was geweest: Willem's naam schitterde overal door afwezigheid. Wanneer Willem al getrouwd zou zijn geweest, was dat enigszins verklaarbaar. Saillant detail: Richardus moet ongeveer verwekt zijn geweest rond of tijdens de huwelijksdatum.
En dan die andere 'echtgenote'. Quoinek? Quionek?? Ik googlede haar naam, maar dat leverde niet een enkele treffer op: de naam kwam nergens bovendrijven, niet eens iets wat er op leek. Toen bedacht ik, als Rikkert al voor spellingsproblemen zou zorgen, konden we welhaast met zekerheid aannemen dat Quionek dat niet minder zou doen. Ik probeerde een kleine variatie, met iets meer succes. Als Quienec gespeld, bracht deze naam (Le Quienec) ons in de richting van midden- en west Frankrijk. Maar nog niets wat ook maar in de verte leek op een treffer.
Ik hield er rekening mee, dat het een andere Willem zou kunnen zijn. Rekers is weliswaar een verbastering, maar in dit verband moeten we natuurlijk voorzichtig zijn. Wat meespeelde was, dat bij de Willem Hindrik Rekers de geboorte van een zoon stond (Rigchardus) in 1780 (tot zover klopt het) maar dat deze zoon ook in februari 1780 (dus mogelijk bij de geboorte) was overleden. Maar eigenlijk kon het niet anders dan een vergissing zijn. De doopakte gaf bij zowel onze Richardus als de overleden versie 1 februari aan. Het is vrijwel ondenkbaar dat dit om twee verschillende personen zou gaan, waarvan de ouders ook nog eens dezelfde namen dragen en in Lage woonachtig waren. Tenzij er een tweeling was geboren, waarbij het dode kind nooit een naam heeft gekregen maar om de een of andere reden voor de archieven ook Richardus is genoemd.
Het zou wel enigszins Richardus' merkwaardige actie van dertig jaar later verklaren, waarbij hij zijn doop-akte is gaan ophalen in Lage, toen hij al lang en breed in Rotterdam woonde. Als er alleen een dode Richardus Rikkert uit Lage bekend was, maar geen levende, zat er (als hij om de een of andere reden moest aantonen wie hij was) voor hem niets anders op dan het document dan maar zelf te gaan halen.
Ook de pas in 1807 door Gerrit Bonke (zie vorige pagina) bevestigde geboorte/doop van zijn zuster Johanna Geertruida geeft duidelijk aan dat er destijds, dus in de jaren 1774/8-1780 van alles aan de hand moet zijn geweest. Overigens gaf deze MyHeritage site 1778 aan als geboortejaar van Johanna Geertruida, en niet 1774, zoals wij de archieven hadden gelezen. Nog meer verwarring, dus. Deze Johanna Geertruida trouwde met Carel Roelvink en stierf in 1840 te Wijhe.
Er kwam nog een naam naar boven, die in connectie zou kunnen staan met Aleid Angelina:
Anna Catharina Aleid Manskij (geboren Reekers). Zij was geboren in 1746, Burgsteinfurt (ook in NR Westfalen, niet zo heel ver van Lage). Ik overwoog of er een familierelatie zou kunnen zijn met Willem. Veel meer dan een geboortejaar en de naamovereenkomst (zowel Rekers als Aleid) hadden we niet. Maar toch. Je weet maar nooit.
Een andere mogelijkheid was, dat het inderdaad om twee bijna tegelijk geboren kinderen ging, van dezelfde vader (Willem) en twee verschillende moeders (Anna en Aleid). Willem zou dan getrouwd kunnen zijn met Aleid en een onecht kind verwekt kunnen hebben bij Anna. Het kind van Aleid zou dan gestorven kunnen zijn, terwijl de Richardus van Anna bleef leven. Maar het is giswerk zolang we verder geen bevestiging hebben van deze Aleid en het huwelijk dat in 1779 gesloten zou zijn.
Als mensen dezelfde namen en dezelfde kinderen hebben, maar toch niet dezelfden (b)lijken te zijn, wordt het wel een soort jungle. Persoonsverwisseling, kindverwisseling...geen idee, wat hier loos was. Maar intrigerend was het en bleef het. Maar ik vond het al heel wat dat er meer gegevens over Willem naar boven waren gekomen- zij het dat ik er nog niets mee kon en dat ik eerst moest zien te weten te komen of het inderdaad om dezelfde Willem ging.
Inmiddels begon ik weer eens te bladeren in opgeslagen files- met de kennis van nu-, en kwam daar de een bestand met gegevens over huwelijken te Lage tegen. En verdomd, daar stonden ze:
438 Rekers, Willem Hindrik Quoinek, Aleid Angelina 005/1779
Omdat ik destijds de spellingvariant Rekers niet verder in mijn onderzoek meenam, was me deze vermelding niet opgevallen. Het document was gewoon getypt, dus een spelfout in met name de naam Quionek was niet ondenkbaar.
Ik stuurde een mailtje met mijn vragen naar de maker van die betreffende stamboom, een zekere Horst Weyers, om te weten hoe hij aan deze dame met die ongebruikelijke en verder nergens voorkomende naam was gekomen, en waarom hij meende dat mijn Anna niet matchte met zijn Anna- maar wel met dezelfde kinderen...
Gewapend met de nieuwe schrijfwijze-variant 'Reeker(s') ging ik de Duitse online archieven weer eens door. Lage staat er niet bij, maar Neuenhaus wel. En daar dook Willem Hindrik inderdaad op als Wilhelmus Hendricus Reeker, geboren in 1739. Een alleszins acceptabel geboortejaar. Wilhelmus Reeker was in 1779 te Neuenhaus getrouwd met... Aleid Angelina Quainck. Inderdaad, Quionek: de a was als o gelezen en de c als e. De kans dat dit onze Willem zou zijn, werd echter weer aanzienlijk kleiner omdat dit echtpaar niet alleen katholiek was maar ook vijf kinderen had gekregen waarvan de meeste na 1780- zoals we weten, het sterfjaar van 'onze' Willem. Vreemd, dat Weyers wel het huwelijk had gevonden maar niet het nageslacht.
Jammer. Ik hield nog wel voorzichtig een slag om de arm, omdat de info een combinatie vormde van twee separate vermeldingen, die verder behalve de rooms-katholieke achtergrond geen overeenkomstige data bevatten. Bij de ene werd het trouwen en de kinderen vermeld, en als geboortejaar bij benadering 1750. Bij de andere 'geen kinderen bekend' maar wel Wilhelm's ouders en zijn exacte geboorte/doopjaar, maar liefst 11 jaar eerder. Veel, maar niet onmogelijk.
Wel zeer frappant was, dat de vader van Willem (Johannes Räker) getrouwd was met ene..Johanna Ten Busche. Dat verzin je haast niet. Maar als ik reëel was zou ik moeten accepteren dat de vondst van Wilhelm en diensvrouw een misleidend spoor was geweest. Laat ik het zo zeggen: de Willem van Aleid Quainck was niet de Willem Rikkert die ik hoopte te vinden, alleen al vanwege het feit dat dit huwelijk na 1780 kinderen op had geleverd.
Een ding werd inmiddels wel duidelijk, nu ik het hele Duitse online archief rondom Lage (Neuenhaus, etc) wederom had doorgespit op namen met varianten zoals Re(e)(ä)ker(s) en Re(c)ker(t)s: de kans dat Willem nog ergens in de buurt zou opduiken werd zo langzamerhand wel uiterst gering- en het mysterie rond zijn persoon des te groter. Helaas stond Lage er online niet bij, dus nog niet alle hoop was verloren. Maar ik zou werkelijk een toevalstreffer nodig hebben om verder te komen, dat leed geen twijfel.